Het hoogste dorpje van Cádiz, Villaluenga del Rosario

Villaluenga del Rosario, een verborgen juweel in de bergen van Cádiz

De provincie Cádiz heeft een keur aan prachtige witte dorpjes, sommige heel bekend en populair, zoals ons ‘eigen’ Vejer de la Frontera, maar ook een aantal verborgen en bij buitenlandse toeristen zo goed als onbekende pareltjes. Eentje ervan hebben we afgelopen week bezocht. En we deden een heel bijzondere ontdekking.

Het hoogste maar ook kleinste dorp van Cadiz!

Villaluenga del Rosario is het hoogst gelegen en tegelijkertijd een van de kleinste dorpen van de provincie Cádiz. Het ligt op 858 meter boven de zeespiegel en heeft 438 inwoners. Dit prachtige bergdorpje ligt aan de voet van een imposant rotsmassief en is niet heel bekend bij het grote publiek. In Villaluenga hebben we een paar bijzondere ontdekkingen gedaan, ik vertel je er alles over!

Alleen de weg naar Villaluenga al is een feestje. Wij kwamen op deze doordeweekse dag vanaf El Bosque en namen vóór Ubrique,wat beroemd is vanwege haar leerproductie, de afslag naar Benaocaz en Villaluenga. Vrij aan het begin is er een afslag naar de Romeinse opgravingen van Ocuri waar je op afspraak een bezoek kunt brengen. Maar wij rijden verder. Over een smalle, slingerende weg door een wijds en groen berglandschap met aan weerskanten van de weg een uitbundig bloeiende berm in wel honderd kleuren. Bloemen, vogels, vlinders, glooiende, grazige weiden omgrensd door hoge toppen en verder niks. Stilte.

Een mooi dorpje en een kerk met een schat

Eerst komen we langs het dorpje Benaocaz, met haar Moorse verleden en Aznalmara kasteel uit de 13^e eeuw. Benaocaz ligt op 793 meter en heeft ongeveer 700 inwoners. Maar wij moeten verder, nóg hoger.

Daar ligt dan, in een weidse vallei, aan onze linkerhand, tegen de rotswand geplakt, Villaluenga. We parkeren de auto onderaan het dorp, tussen een ‘Venta’ en een kaas fabriekje – niet zomaar een kaasfabriek! Maar daar hoor je straks meer over…

Wat ik altijd het allereerst doe wanneer ik in een mij onbekend dorp aankom, is de kerk opzoeken. Want de kerk ligt altijd in het hart van het oude dorp. Daar is altijd een pleintje met een bar. Voor koffie of een koud biertje.

Al van ver zie je, in het hoogste gedeelte van het dorpje, een zandkleurige toren boven de witgekalkte huisjes uitsteken. Dát zal de kerk zijn! Dus wij slenteren door de smalle, verlaten straatjes met de witgekalkte muren en potten met kleurige bloemen omhoog. Hier en daar schiet een kat weg en slaat een hond aan.

Een feeëriek kerkhof tussen gehavende muren

Bovenaan gekomen zien we naast de oude toren de restanten van wat eens een heel fraai kerkje moet zijn geweest. Maar tussen die gehavende muren en onder een gewelf van koepels ligt, in het geraamte van de basiliek, een lieflijke begraafplaats, feeëriek bijna. Keurig onderhouden nissen, ingemetseld in de oude kerkmuren en aangekleed met bloemen, echte en van plastic. Hier heerst een weldadige rust. Door de eeuwenoude bogen staar ik omhoog naar de hemel. Een rechtstreekse verbinding tussen het aardse en het hemelse. Een unieke plek.

Onderzoek leert me dat deze Iglesia del Salvador in het begin van de 19e eeuw door de troepen van Napoleon werd geplunderd en in brand gestoken. Het brandde zodanig dat een groot deel van het dak en het gewelf verloren ging: slechts enkele delen, zoals de binnenste boog van het gewelf, de vier portalen en het hoogaltaar, konden weerstand bieden. In 1809 besloten de dorpsbewoners van Villaluenga de ruïne van de kerk voor andere doeleinden te gebruiken. Dit was de datum waarop de eerste begrafenis hier plaatsvond.

De oude kerk is door de tijd heen omgetoverd tot een prachtige plek waar nissen en graven de ruimte overnamen. Geleidelijk aan werd de oude kerk van de Verlosser de gemeentelijke begraafplaats. Hij werd verkozen tot de mooiste van Spanje en is ook opgenomen in de ‘Ruta de Cementerios de España‘.

Tip: Waneer je hier verder loopt, het dorp uit, kun je via de ‘Calzada Romana’ het oude Romeinse pad naar de Ermita de El Calvario’ lopen, een mooi kapelletje.

Wat is er verder te zien in Villaluenga?

In de smalle straatjes van het oude dorpje vind je, tussen de witgekalkte huizen een aantal kerken en kapelletjes zoals die van San Gregorio en Calvario. De San Miguel kerk, gelegen aan de Plaza de la Alameda, is een 18e eeuwse tempel met een Mudejar ontwerp en een barokke koepel. Het werd ingewijd op 21 november 1733 en heeft drie door zuilen gescheiden schepen. Het heeft prachtig houtsnijwerk zoals de Maagd van de Rozenkrans, de gekruisigde Christus en een beeld van het Kindje Jezus uit de 18e eeuw. Vermeldenswaard is de kapel van de doopvont met barokke versiering.
Villaluenga heeft een van de oudste stierenvechters-arenas van Andalusië. Ik ben er niet gaan kijken want ik hou niet van dit wrede volksvermaak maar hij schijnt wel bijzonder te zijn want niet rond, maar achthoekig. Ik hoop dat men er tegenwoordig mooie theatervoorstellingen geeft!
Als Villaluenga ergens beroemd om is, dan is het wel om zijn kazen, vooral die gemaakt van geitenmelk uit Payoya. De Payoya-geit is een autochtoon Andalusisch geitenras dat wordt geëxploiteerd in het gebied van het natuurpark Sierra de Grazalema en Serranía de Ronda. De melk van dit ras wordt gekenmerkt door zijn uitstekende kwaliteit. De gerijpte kaas wordt met de hand gemaakt van geitenmelk uit Payoya en schapenmelk uit Grazalemeña en wordt gekenmerkt door een rijpingsperiode van 4 tot 7 maanden.
Het Kaasmuseum bevindt zich in de Calle Albarrada en hier ontdek je alle geheimen van deze gastronomische delicatesse via rondleidingen en proeverijen. Ga niet weg zonder een van de heerlijke kaasjes te kopen!
Elk jaar in april wordt er in het dorp een ambachtelijke kaasbeurs gehouden.
De waterval van El Chorrero in Villaluenga del Rosario is een bijzonder natuurverschijnsel dat je helaas niet vaak zal kunnen zien omdat deze meestal droog staat. Alleen het heel erg hard regent is deze te bewonderen.
Cuevas de la Manga: Een van de meest opvallende landschappen in de bergen van Cádiz is deze smalle pas die de verbinding vormt met de provincie Málaga. De pas is ongeveer zes kilometer lang en in de hellingen bevinden zich veel grotten. In sommige ervan zijn overblijfselen uit het neolithicum en het paleolithicum gevonden

Wandelingen in de omgeving van Villaluenga en Benaocaz

1. Sendero Ojo del Moro

Dit pad van ongeveer 4,5 km (een klein uur lopen heen en terug) loopt door kalksteen en stenig terrein tot het bij een verlaten kalkoven komt. De kalkovens waren ovens waar de steen werd omgevormd tot kalk. Even verderop kom je bij de watervallen van de Pajaruco beek, die zijn naam eer aandoet door de talrijke vogels die hier nestelen. (Pajaro = vogel) ‘Ojo del Moro’ is een bijzondere rotsformatie, een gat in de kalksteenrots waar in een ver verleden zeker een uitkijkpunt was en dat er vandaag de dag uitziet als een geitenschuilplaats.

2. Salto del Cabrero

Bij Benaocaz, komend vanuit El Bosque, begint een van de wandelroutes van de Sierra de Cádiz die al jaren op mijn lijstje staat (en ik op het moment van schrijven nog niet gelopen heb maar datga ik zeker binnenkort doen!). Deze wandeling is alleen vanuit hier, het zuiden toegankelijk, omdat de pas vanaf het noorden, bij Puerto del Boyar gesloten is. Dus zodra je de Salto de Cabrero kloof bereikt, moet je terug. Het karakteristieke silhouet van de Salto de Cabrero is te zien vanuit vele hoeken van de Sierra. Met een lengte van ruim drie kilometer is het een wandeling van ruim vier en een half uur (heen en terug) en van gemiddelde moeilijkheidsgraad. De salto del Cabrero (de sprong van de geitenhoeder – rechtstreeks vertaald) verwijst naar een breuklijn van indrukwekkende verticale wanden (tachtig meter hoogteverschil) met een kloof van vijftig meter breed. Lees meer.

3. Route Villaluenga-Navazos de Caos

Deze wandeling verbindt het dorp Villaluenga del Rosario met het dal van Navazos de Caos, waarbij de zuidelijke helling van de Sierra del Caíllo wordt beklommen. Het pad begint aan de achterkant van de achthoekige stierenvechters arena. Deze route is redelijk pittig, want vanaf het begin klimt het pad bijna 400 meter. Bovendien wordt de route op sommige stukken wanneer je de Sierra del Caíllo doorkruist lastig, omdat hier geen gemarkeerde paden zijn. Eenmaal boven op de Navazos-pas kun je genieten van spectaculaire uitzichten op het dorp Villaluenga, de Llanos del Republicano, de Sima de Villaluenga, het Líbar-massief en La Manga. Bovenaan kun je deze wandeling verbinden met de (ook pittige) wandeling Navazo Alto or Caíllo to Benaocaz.

4. Villaluenga del Rosario naar Llanos de Líbar

Een ander wandeling verbindt Villaluenga del Rosario met Llanos de Líbar, een route van 13 kilometer die de drie belangrijkste dorpen van de Sierra de Grazalema verbindt: Villaluenga, Llanos del Republicano en Llanos de Líbar. Een kortere versie ervan is de sendero LLanos del Republicano, een redelijk gemakkelijke, lineaire wandeling van 6,5 km met ongeveer 240 meter hoogteverschil.

Anne Middelkamp 9 juni 2022